Στο άρθρο μου “Οι ΗΠΑ αναθεωρούν την πολιτική τους στη Μέση Ανατολή στην εφημερίδα “Παρασκήνιο”, αναλύω λεπτομερώς την μετατόπιση της στρατηγικής των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή. Συμπληρωματικά, θα ήθελα να κάνω μια ιστορική αναδρομή στην περίοδο της επίσκεψης του πρώην Προέδρου Ομπάμα στην Ελλάδα. Τότε, όλοι έσπευσαν να αποτιμήσουν τα αποτελέσματα και να αναλύσουν τις προεκτάσεις της επίσκεψης. Διάβασα και άκουσα πάρα πολλά αφελή, ακόμα και από “έγκριτους” αναλυτές: από το ότι ήρθε να συμπαρασταθεί στην Ελλάδα απέναντι στα σκληρά μέτρα που “της επιβάλλει” η Γερμανία, ότι υποσχέθηκε την απομείωση του χρέους έως ότι ζήτησε από τον Έλληνα πρωθυπουργό να δεχθεί την επαναδιαπραγμάτευση της συνθήκης της Λωζάνης (!).
Σε διάφορες συζητήσεις για το θέμα είχα, τότε, τοποθετηθεί ως εξής:
Ο Ομπάμα είναι μαιτρ της επικοινωνίας. Το έχει αποδείξει περίτρανα καθ’όλη την διάρκεια της διακυβέρνησής του. Πολύ σωστά τα ΜΜΕ απέδωσαν τον συμβολισμό της αποχαιρετιστήριας επίσκεψης της προεδρίας του στην Ελλάδα, την γενέτειρα της Δημοκρατίας. Θέλει να αφήσει μια “πολιτική διαθήκη” όπως αναφέρουν χαρακτηριστικά. Γι’αυτό και η προβολή της περιήγησής του στην Ακρόπολη, η ομιλία του και οι τοποθετήσεις του περί δημοκρατίας έτυχαν τεράστιας προβολής από τα διεθνή μέσα.
Ήρθε στην κοιτίδα της δημοκρατίας για να “επαινέσει τη φλόγα της” ως άλλος Περικλής. Μόνο που προφανώς οι έπαινοι αναφέρονταν κυρίως στην δημοκρατία ως μορφή κρατικής οργάνωσης – όπως μερικά μέσα ανέφεραν – και όχι ως φιλοσοφία διακυβέρνησης. Διότι, το μόνο βέβαιο είναι ότι ο αμερικανικός τρόπος εφαρμογής και επιβολής της, ειδικά σε χώρες που έχουν τελείως διαφορετικά ήθη και απόψεις περί διακυβέρνησης, έχει αποτύχει οικτρά.
Ο Ομπάμα νοιάζεται πάρα πολύ για την εικόνα του, όχι τόσο στις άλλες χώρες όσο στις ΗΠΑ, αλλά και για την υστεροφημία του, όπως φαίνεται. Επενδύει στο πολιτικό του μέλλον και στον διεθνή ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει. Είναι πολύ χαρακτηριστικές οι εκδηλώσεις αγάπης και θαυμασμού από πολίτες όλων των χωρών, ακόμα και από την δική μας. Όμως αυτή είναι μόνο η επιφάνεια.
Έχοντας βραβευθεί με το Νόμπελ Ειρήνης από την αρχή κιόλας της ανάληψης των καθηκόντων του και χωρίς να έχει δώσει ανάλογα δείγματα γραφής, επέλεξε να ακολουθήσει την τακτική της μη επέμβασης σε διεθνείς κρίσεις, βάζοντας μπροστά άλλες χώρες – όπως για παράδειγμα στη Λιβύη – ή διαιωνίζοντάς τες όπως στην περίπτωση της Συρίας. Αυτή ήταν η στρατηγική του “δημιουργικού χάους“, όπως την έχω ονομάσει. Ας δούμε, λοιπόν, ποια ήταν τα επιτεύγματα αυτής της στρατηγικής, ειδικά στην ανατολική Μεσόγειο, που έχουν άμεση επίδραση στην Ελλάδα.
Κατ’αρχάς, κατάφερε να έρθει σε ευθεία σύγκρουση με την Τουρκία, διοργανώνοντας ένα πραξικόπημα με στόχο να εκτοπίσει τον Recep Tayyip Erdoğan και να τοποθετήσει άλλη ηγεσία, ελεγχόμενη από την Washington. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να ρίξει την Τουρκία στην αγκαλιά της Ρωσίας, παρά την προσπάθεια της κυβέρνησης Ομπάμα να καταστρέψει και τις ρωσσοτουρκικές σχέσεις με την κατάρριψη του ρωσσικού αεροσκάφους τον Νοέμβριο του 2015. Άρα το επιχείρημα πολλών ότι ήθελε να πιέσει την ελληνική κυβέρνηση για την επαναδιαπραγμάτευση της συνθήκης της Λωζάνης καταρρίπτεται αυταπόδεικτα. Ο Ομπάμα δεν θα έκανε ποτέ μια κίνηση που θα ευνοούσε την κυβέρνηση Ερντογάν.
Μια ακόμα πολύ σημαντική πολιτική κίνηση της διακυβέρνησης Ομπάμα ήταν η υπογραφή της συμφωνίας για τα πυρηνικά με το Ιράν, της οποίας οι λεπτομέρειες δεν δόθηκαν ποτέ στη δημοσιότητα. Αυτό δημιούργησε τεράστια προβλήματα μεταξύ των ΗΠΑ και των παραδοσιακών συμμάχων της στην περιοχή, το Ισραήλ και την Σαουδική Αραβία. Για όποιον αναρωτηθεί γιατί ο Ομπάμα ακολούθησε αυτήν την πολιτική, η απάντηση είναι ότι και αυτός και ο Κέρρυ (του οποίου η κόρη είναι παντρεμένη με ζάμπλουτο Ιρανό) έχουν προσωπικά οικονομικά συμφέροντα.
Ο Τραμπ θα προχωρήσει σε βελτίωση των αμερικανικών σχέσεων με την Τουρκία, όπως έχει ήδη διαφανεί (εκ των υστέρων διεφάνη και η επιδίωξη επανασύνδεσης με τη Σαουδική Αραβία, όπως περιγράφω στο άρθρο μου). Αυτό θα αναγκάσει την Ε.Ε. να βελτιώσει τις δικές της σχέσεις με την Τουρκία. Ο Ομπάμα δεν το θέλει καθόλου αυτό. Όπως δεν θέλει να δημιουργηθούν προβλήματα μεταξύ Ιράν και ΗΠΑ. Η Ελλάδα, λοιπόν, θα μπορεί να παίξει τον ρόλο του κακομαθημένου παιδιού που πάντα θα πιέζει την Ε.Ε. εναντίον της Τουρκίας, καθώς έχει πολλούς εθνικούς και εσωτερικούς λόγους να το πράξει. Επίσης, η Ελλάδα θα επιδιώξει να βελτιώσει τις σχέσεις της με το Ιράν (και αυτό έγινε με την άσκηση βέτο για την απαγόρευση λειτουργίας της τράπεζας Saderat Iran στην Αθήνα και τις αλλεπάλληλες επαφές της κυβέρνησης με το Ιράν; ευτυχώς, ο Προκόπης Παυλόπουλος επισκέφθηκε τη Σαουδική Αραβία και συμμάζεψε την κατάσταση), πάλι δημιουργώντας προβλήματα στην Ευρώπη και την πολιτική Τραμπ, που είναι δεδηλωμένος εχθρός του (τις επιπτώσεις αυτών των ενεργειών τις έχω ήδη περιγράψει στα άρθρα μου http://lastpoint.gr/%CE%B7-%CF%83%CE%B7%CE%BC%CE%B1%CF%83%…/). Ο, δε, Αλέξης Τσίπρας είναι καλός μαθητής (αυτό φάνηκε και από τη συνάντηση με τον Ομπάμα) και θα κάνει ό,τι του πούνε οι υποστηρικτές του. Αυτά ήρθε να διασφαλίσει ο Ομπάμα στην Ευρώπη (και στη Γερμανία).
Να σημειώσω, εδώ, ότι την ημέρα της επίσκεψης Ομπάμα στην Αθήνα, το Κογκρέσο ομόφωνα (!) ψήφισε δύο νομοσχέδια για επιβολή κυρώσεων στο Ιράν και τη Συρία (ο νόμος για τη Συρία αποκαλείται Caesar Syria Civilian Protection Act από το ψευδώνυμο του Σύριου αστυνομικού που αυτομόλησε και έδωσε στη δημοσιότητα 50.000 φωτογραφίες ανθρώπων που είχαν βασανιστεί και θανατωθεί στις φυλακές του καθεστώτος Άσσαντ), στέλνοντας μήνυμα στον Ομπάμα για την αντίθεσή του στην πολιτική του αλλά και στον Τραμπ ο οποίος είχε εξαρχής τοποθετηθεί εναντίον του Ιράν. Ο νοών νοείτο.
Σε ό,τι αφορά στον Ντόναλντ Τραμπ, οι προσδοκίες πάρα πολλών είναι υψηλότατες, όπως εξάλλου ήταν και κατά την εκλογή Ομπάμα. Ας είμαστε φειδωλοί και συγκρατημένοι γιατί η απογοήτευση θα είναι μεγαλύτερη από αυτήν που εισπράξαμε από τον Ομπάμα. Το σίγουρο είναι ότι ξεκινάει μια νέα εποχή και για τις ΗΠΑ και για τον υπόλοιπο κόσμο. Μένει να διαπιστώσουμε στην πράξη εάν θα έχει γερά θεμέλια ή θα είναι ακόμα μια εποχή “δημιουργικού χάους”.